Ένα από τα concept που τράβηξαν ιδιαίτερα την προσοχή στην πρόσφατη έκθεση AUVSI symposium (την μεγαλύτερη στον τομέα αυτό) είναι το VARIOUS της Lockheed. Το όνομά του είναι ένα από τα πιο περίπλοκα (και αφελή ίσως) και σημαίνει: "VTOL Advanced Reconnaissance Insertion Organic Unmanned System – κάθετου από-προσγείωσης εξελιγμένο οργανικό (!) μη-επανδρωμένο σύστημα αναγνώρισης και διείσδυσης ". Όπως φαίνεται και από το όνομα είναι ένα κάθετης από-προσγείωσης αεροσκάφος που μπορεί να επιχειρεί από θαλάσσια σκάφη. Το βασικό του τεχνολογικό χαρακτηριστικό είναι οι ανεμιστήρες στις πτέρυγες (fan in wing / vertifan) που του επιτρέπουν να απογειώνεται/προσγειώνεται (ή απονηώνεται/προσνηώνεται) κάθετα.---



Το VARIOUS έχει αρχιτεκτονική παρόμοια με αυτή του F-35B. Χρησιμοποιεί έναν turbofan κινητήρα και δύο ενσωματωμένους στην πτέρυγα ανεμιστήρες εφαπτόμενους με το επίπεδο της. Το F-35B έχει έναν ανεμιστήρα, η γενική αρχή όμως είναι ίδια. Το αεροσκάφος αποκαλύπτει τους ανεμιστήρες ανοίγοντας τα καλύμματά τους και συμπλέκοντάς τους και κατευθύνοντας το ακροφύσιο προς τα κάτω μπορεί να από/προσγειωθεί κάθετα. Στον αέρα σταδιακά μετατρέπεται σε συμβατικό αεροπλάνο κλείνοντας τα καλύμματα και στρέφοντας το ακροφύσιο προς τα πίσω. Μπορεί να ταξιδέψει έως και με 320 κόμβους, ταχύτητα ανάλογη αυτής ενός V-22. Η οπισθόκλιση στις πτέρυγες ίσως να προϊδεάζει για πολύ μεγαλύτερη ταχύτητα πλεύσης αλλά όπως αναφέρει και ο Bill Sweetman στο Ares blog η μορφή δόθηκε για λόγους ευστάθειας, ενώ και το μεγάλο ουριαίο σχήματος V δεν υφίσταται για ακραία ευελιξία σε μεγάλες ταχύτητες αλλά για καλύτερο έλεγχο στην φάση μετάβασης.



Όπως φαίνεται και στο βίντεο παρακάτω, το VARIOUS προορίζεται για να εκτελέσει μεγάλη γκάμα αποστολών. Εκτός της δυνατότητας VTOL θα έχει εσωτερική αποθήκη οπλισμού (μαζί με ανασυρόμενο πυροβόλο!) και ανασυρόμενο περιστρεφόμενο πυργίσκο αναγνώρισης με κάμερες και αισθητήρες. Θα μπορεί επίσης να μεταφέρει εξωτερικά αναρτημένο φορτίο, πχ πυραύλους.

[ytx="vUpMG-KN7Pg"]vUpMG-KN7Pg[/ytx]

Πολύ πιο ρεαλιστικά concept από το VARIOUS απέτυχαν να φτάσουν στο στάδιο του πρωτοτύπου. Το VARIOUS είναι πολύ φιλόδοξο σαν project παρόλο που οι επιμέρους του τεχνολογικές συνιστώσες είτε είναι δοκιμασμένες είτε τώρα στο στάδιο της εξέλιξης (σε άλλα προγράμματα). Παρόλα αυτά μεγάλα UAV σε ναυτική χρήση είναι ακόμα σε πρωταρχικό στάδιο ανάπτυξης και στο συγκεκριμένο υπάρχουν πολλοί τομείς που μπορούν να προκαλέσουν μεγάλες καθυστερήσεις αλλά και υπερβάσεις κόστους. Η συνολική του απόδοση είναι επίσης αμφισβητήσιμη. Το μικρό εκπέτασμα και η κάτοψή του δεν αφήνουν πολλά περιθώρια για πολύωρες περιπολίες (loitering). Οι δύο μεγάλοι ανεμιστήρες προσθέτουν βάρος και πολυπλοκότητα ενώ δεν αφήνουν αρκετό χώρο για δεξαμενές καυσίμου. Η κάθετη από/προσγείωση αν και πιο αποδοτική από αυτή ενός αμιγούς jet (όπως το Harrier) υστερεί ενεργειακά σε απόδοση σε σύγκριση με ένα tiltrotor ή ελικόπτερο. Η αιώρηση επίσης είναι εκτός των δυνατοτήτων του επιχειρησιακά. Συνολικά το VARIOUS πιθανότατα θα παραμείνει ένα σχέδιο και μόνο.

Η ιδέα του ανεμιστήρα στην πτέρυγα έχει δοκιμαστεί και στο παρελθόν με πιο γνωστό εκπρόσωπο το Ryan XV-5 Vertifan:



Αντί για μετάδοση κίνησης με άξονα όπως στο F-35B χρησιμοποιούσε αγωγούς που διοχέτευαν υψηλής πίεσης αέρια από τον turbojet κινητήρα και με αυτά έδιναν κίνηση στους ανεμιστήρες. Βαλβίδες μέσα στους αγωγούς ρύθμιζαν την πίεση και κατά συνέπεια την ταχύτητα περιστροφής του κάθε ανεμιστήρα ενώ οι ελεγχόμενες περσίδες στο κατόρευμά τους έδιναν επιπλέον δυνατότητα ελέγχου. Το VARIOUS αν φτάσει στη δημιουργία πρωτοτύπου πιθανότατα θα χρησιμοποιεί άξονες και συμπλέκτες όπως το F-35B αν και ένα σύστημα ανάλογο του XV-5 έχει επίσης πιθανότητες υιοθέτησης.

Τεχνικά χαρακτηριστικά από την Lockheed: DS-ADP-VARIOUS.pdf